Očiju tvojih da nije

Suočavanje vidljivog i nevidljivog, fizičkog i duhovnog, te njihovo preplitanje, kao i suočavanje i preplitanje stvarnog i sanjanog, konkretnog i apstraktnog u njegovoj poeziji, koja je tako jezički plod udobnog životnog iskustva, lektire, posebno one u kojoj je kristalizirano kolektivno iskustvo i razigrane mašte, porađalo je u Popinoj poeziji čudovite pjesničke slike i slobodnim stihom izgrađene skladne, svakog suviška oslobođene, zasebne pjesničke strukture i njihove veoma koherentne nizove. Demijurg posebnog pjesničkog svijeta i načina njegovog izricanja, Popa se, mada u prvi mah neprihvaćen, na graditeljski, a ne rušilački način konfrontirao dotadašnjoj poeziji, ne odričući se tradicije, ali i ne koristeći već istrošena pjesnička sredstva i oblike. Bogata leksika njegove poezije, u koju je mnogo riječi i sintagmi prenijeto iz folklorne, prevashodno narodne pripovjedačke tradicije, novi sjaj dobija u kontekstu sintakse njegovog stiha, bez interpunkcije, kojom ostvaruje kaleidoskopski nepredvidljiv mozaik mnoštva nadasve neobičnih, a iznutra najčešće dinamičnih, pa i dramatičnih, mada nikada patetičnih pjesničkih slika.

                                                                                             ***

Mada je Popa u jednom razgovoru rekao: „Svojom poezijom želim da izrazim tačno ono što je napisano“, to ne umanjuje njenu višeznačnost. Čak obratno, jer se u njegovom slučaju zapravo radi o uistinu ecovski shvaćenom otvorenom pjesničkom djelu, o modernoj poeziji širokog polja mogućih značenja. U kojoj je prevashodno, kako bi rekao Lotman, jezik kao takav nositelj značenja. Zato bi u njemu moguće najviše otkrila analiza zasnovana na strukturalnoj poetici. Ili filozofsko tumačenje njegovog pjesništva, jer je, kao što je, baveći se poetikom Vaska Pope, napisao Jovan Ivanović, „očovječen čovjek bio posljednji Popin poetski zahtjev“. I to je točno, jer je Popa, koji uočava besrčnost svijeta, a nije previđao ni ružnoću ni zlo, ni besmisao i beznađe s kojima se čovjek suočava, bio strastan zagovornik ljepote i dobrote, smisla i nade. Ali, ni strukturalni ni filozofski pristup ne mogu raskriti sve što njegova prividno jednostavna i prozračna, a uistinu palimpsestna poezija, koja obgrljuje ogromne vremenske udaljenosti i speleološki se spušta u najdublje zakutke ljudskog bića, skriva. Jer su značenja lijepog i zagonetnog, individualnog i ujedno univerzalnog pjesničkog jezika uistinu velikih pjesnika, koji su veliki upravo zbog toga, a među koje nedvojbeno spada i Vasko Popa, neiscrpna. Odnosno put do njih, kao i pjesnički čin, rečeno Popinim riječima, „igra neiscrpna“.

(Jospi Osti, odlomci iz opširnog eseja „Igra neiscrpna“, koji objavljujemo uz ovo izdanje)